تولید ناخالص داخلی GDP چیست و چگونه محاسبه می شود؟

 دانلود فایل ویدیویی

تولید ناخالص ملی یا همان GDP چیست؟

تولید ناخالص ملی ارزش تمام محصولات و خدمات “تمام شده” تولید شده در یک کشور در یک سال می باشد. تصور کنید GDP ، یک سوپرماکت بزرگ هستش که توش همه چی پیدا میشه. از ماساژ و ماشین ظرف شویی و لباس تا مربی تربیت سگ خانگی. هر بار که یک محصول یا خدمات “تمامشده” فروخته بشه. در جمع جی دی پی حساب میشه. آخر سال این جمع رو حساب میکنیم و میشه همون جی دی بی.

بیایین یکم با جزییات بیشتری بهش نگاه کنیم

• محصولات تمام شده

یادتون باشه گفتیم محصولات یا خدمات تمام شده. محصولات یا خدمات تمام شده یعنی که آن محصول، قسمتی از فروش محصول بزرگتری نباشه.

بیایین مفهوم محصول تمام شده را با یک مثال بررسی کنیم:

مثلا وقتی شیرینی پزی آرد و تخم مرغ  و کره خریداری می کنه. ما اینها را در جی دی پی حساب نمیکنیم. چون این محصولات در شیرینی پزی محصولات تمام شده نیستند. اینها محصولات میانی هستند که وقتی باهم ترکیب شوند یک محصول تمام شده که اینجا یک کیک هست را تشکیل می دهند.

اما وقتی یک “مصرف کننده” تخم مرغ برای درست کردن املت خریداری می کنه، این تخم مرغ یک محصول تمام شده در جی دی پی حساب میشه. چون این تخم مرغ دیگر به عنوان قسمتی از یک محصول بزرگ تر فروخته نمیشود و توسط مصرف کننده نوش جان یا همان مصرف می شود.

به معنای دیگه این سوپرمارکت جی دی پی ما، دقیقا مثل یک سوپرمارکت معمولی کار می کنه. در صندوق سوپرمارکت GDP ، ما تخم مرغ های مصرف کننده و کیکی که خریده را در جی دی پی حساب می کنیم اما مواد اولیه که شیرینی پز برای پخت کیک استفاده کرده را در جی دی پی حساب نمیکنیم.

حالا یه سری محصول تمام شده هم هستند که برای ساخت محصولات دیگه استفاده می شوند. به این محصول ها، محصولات یا کالاهای اصلی نام دارند. مثلا اگه یک شرکت تراکتوری به مزرعه داری بفروشه، این تراکتور یک محصول تمام شده هست. و ارزش آن به جی دی پی اضافه می شود. حالا از این تراکتور برای ساخت محصولات دیگه ای استفاده می کنند اما در ارزش آنها حساب نمی شود. تراکتور خود یک محصول تمام شده اصلی یا کپیتال است.

• کالای تولید شده

تولید ناخالص ملی ارزش تمام محصولات و خدمات تمام شده “تولید شده” در یک کشور در یک سال می باشد.

جی دی پی فقط محصولات تولید شده را در خود حساب می کند.

به طور مثال اگر یک خانه قدیمی فروخته شود، ارزش آن به جی دی پی اضافه نمی شود چون خانه در این سال تولید نشده است. فقط فروش خانه های تولید شده در این سال، به ارزش کل GDP اضافه می شود

• در یک کشور

جی دی پی فقط محصولات و خدمات تولیدی “درون کشور” را محاسبه می کند. به طور مثال اگر شما یک بطری شراب از فرانسه وارد آمریکا کنید، ارزش این بطری به جی دی پی فرانسه اضافه می شود و نه آمریکا. و همان طور یک کامپیوتر تولید شده در آمریکا و صادر شده به فرانسه به ارزش کل جی دی پی آمریکا اضافه می کند.

• ارزش یا همان ارزش بازار

تولید ناخالص ملی یعنی “ارزش” تمام محصولات و خدمات “تمام شده” تولید شده در یک کشور در یک سال. اگه یک محصول به طور استاندارد در بازار خرید و فروش نشود در جی دی پی محاسبه نمی شود.

چرا نه؟

به طور مثال اگه ارزش فروش تمام بسته های بشتروک به طور دقیق توسط در حسابرسی محاسبه شود، همشون به یک عدد واحد می رسند. و دلیل آن این است که ارزش این محصول به راحتی توسط همه قابل مشاهده و بررسی است.

اما وقتی ارزش واحد برای محصول وجود نداشته باشه، محاسبه ارزش واقعی آن در جی دی پی خیلی دشوار میشه. مثلا ارزش خرس قطبی در GDP حساب نمیشود. اقتصاد دانان مشکلی با این خرس ها ندارند ولی اگه بخوان در کل جهان ارزش واحدی برای آنها تعیین کنند، خوب فقط لازمه بگم که این کار خیلی خیلی مشکل خواهد بود.

حتما بخوانید: مفهوم جهانی شدن چیست؟

تفاوت درآمد دولت و GDP چیست ؟

 دانلود فایل ویدیویی

بر خلاف باور اکثر مردم  میزان درآمد سالیانه دولت “جی دی پی” نیست. تولید ناخالص داخلی یا همان GDP یکی از معیارهای اندازه‌گیری در اقتصاد است. GDP در بر گیرنده مجموع ارزش کالاها و خدمات نهایی است که در طی یک دوره معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید می‌شود.

در این تعریف منظور از کالاها و خدمات نهایی، کالا و خدماتی است که در انتهای زنجیر تولید قرار گرفته‌اند و خود آن‌ها برای تولید و خدمات دیگر خریداری نمی‌شوند. یعنی آن دسته از کالاها یا خدماتی است که به مصرف کننده نهایی فروخته می شود یا به هر طریق دیگر به دست او می رسد.

در واقع “جی دی پی” میزان درآمد کل مردم داخل مرز های اون کشور رو نشون میده و فقط به درآمد دولت محدود نمیشه.

نوع درآمد و خدمات ها هم با هم متفاوت می باشند اما ارزش پولی تمام تمامی آنها قابل محاسبه بوده و در GDP حساب می شود.

از کارمند ها که وقت خود رو میفروشن تا بیزنس ها که کالا یا خدمات میفروشن. تمام فعالان اقتصادی یک چیزی میفروشن و تمام این ها در “جی دی پی” محاسبه می شود.

محاسبه دآمد تمامی بیزنس های یک کشور از کوچک تا بزرگ کار بسیار زمان بر و پیچیده ای است. در کشور های توسعه یافته محاسبه GDP به دلیل زیرساخت هایی که از قبل برای این مسائل ترتیب دیده اند، آسان تر و سریع تر انجام می شود. اما در کشور هایی مثل ایران که نرخ کلاهبرداری و پولشویی بالایی دارد، محاسبه GDP همیشه با مشکلات مختلف مواجه می شود و در اکثر مواقع اعداد بدست آمده با واقعیت فاصله دارند.

حتما بخوانید: نظریه بازی ها در اقتصاد چیست؟

حتما بخوانید: چرا پول کاغذی اختراع شد؟

کاملا مشخصه که محاسبه GDP یک پروسه طولانی می باشد. هر کشور به شیوه خود GDP را حساب می کند اما نتیجه آن همان جمع درآمد ناخالص کشور است.

برای محاسبه درآمد کشور، تمامی قیمت کالا ها و خدمات را در یک بازه زمانی مشخص که در داخل مرز های کشور تولید شده اند، را محاسبه می کند.

یکی از راه های درآمد دولت تعیین مالیات اقتصادی برای فعالان اقتصادی می باشد. دولت برای تمامی فعالان اقتصادی مالیات تعیین کرده است ولی تمام پول های مالیات دولت در واقع کل “جی دی پی” نیست.

مالیات قسمتی از درآمد دولت بوده که خود آن نیز در GDP حساب می شود و ور واقع درصدی از “جی دی پی” است.

دانلود فایل صوتی

پولی که دولت هر سال در میآورد “درآمد دولت” نام دارد ولی وقتی مردم دنیا، موفقیت یک کشور رو با “جی دی پی” محاسبه میکنن، شاید عجیب نباشه که مردم عادی این ۲ مهم رو با هم اشتباه بگیرند:

یکی “درآمد دولت” و دیگری “جی دی پی” است.

چیزی که یادتون باشه اینه که درآمد دولت پولی هست که دولت درمیاره ولی “جی دی پی” جمع کل درآمد و ارزش مالی همه مردم اون کشور است.

حالا اگه دولت دیوونه بشه و مالیات رو ۱۰۰ درصد کنه یادتون باشه که “درآمد دولت” همیشه از “جی دی پی” کمتر خواهد بود.

درآمد دولت < جی دی پی

GDP چگونه محاسبه می شود؟

همان طور که گفتم روش های مختلفی برای محاسبه GDP یک کشور هست

برای محاسبه تولید ناخالص ملی و تولید ناخالص داخلی یک کشور سه شیوه مختلف وجود دارد.

• روش اول محاسبه به روش هزینه(مصرف) است که در آن تولید ناخالص ملی عبارت است از مجموع ارزش پولی هزینه هایی که برای خرید کالاها و خدمات نهایی توسط خانوارها (مصرف)، شرکت ها (سرمایه گذاری)، دولت (خریدهای دولتی) و سایر کشورها (خالص صادرات) می پردازند.
• روش دوم محاسبه به روش درآمد است که تولید ناخالص ملی از مجموع ارزش پولی درآمدهای مختلفی- شامل حقوق و دستمزد، سود، اجاره- که مردم از تولید همان کالاها و خدمات نهایی به دست می آورند.
• روش سوم محاسبه به شیوه بازده است که در آن تولید ناخالص ملی ارزش پولی مجموع کالاها و خدمات نهایی است که توسط تولید کنندگان مختلف تولید می شود؛ منهای هزینه پرداختی آنها برای مواد اولیه و نیز کسر کردن استهلاک و انجام تعدیل های لازم. اگرچه در هر سه شیوه رقم تولید ناخالص داخلی باید یکسان باشد اما در عمل ممکن است تفاوت هایی وجود داشته باشد.

معمول ترین آنها محاسبه با نگرش مصرف به این شکل است:

تولید ناخالص داخلی = مصرف خصوصی + سرمایه‌گذاری + مصارف دولتی + (صادرات – واردات)

در جهان پیچیده امروزی جی دی پی به عنوان ابزاری برای اندازه گیری رفاه بیشتر مشخص شده است، آن هم در جهانی که به سرعت با تکامل فناوری تغییرات جمعیتی افزایش نابرابری درآمدی روبرو است و نیاز فوری برای کاهش فشار بر محیط زیست فیزیکی وجود دارد.

حتما بخوانید: سیستم بانکداری ذخیره کسری چیست؟

مدیران اجرایی در انواع صنایع خصوصی به تولید ناخالص داخلی به عنوان راهی برای پیش بینی فعالیت اقتصادی در آینده نگاه می کنند.

به عنوان مثال، مدیر اجرایی که می خواهد تصمیمی بگیرد که آیا در کارخانجات جدید سرمایه گذاری می کند یا خیر، ممکن است به احتمال زیاد این کار را انجام دهد، در صورتی که نرخ رشد اقتصادی کلی (با اندازه گیری GDP) قوی باشد.

متخصصین مالی و سرمایه گذاران همچنین می توانند در هنگام تعیین اینکه آیا در هر لحظه از زمان سهام و اوراق قرضه خریداری می شود، به تعداد تولید ناخالص داخلی (همراه با سایر داده های اقتصادی) دقیق توجه می کنند.

حتما بخوانید: حباب اقتصادی چیست؟

به نظر می رسد تولید ناخالص داخلی یکی از ابزارهای اصلی اقتصاددانان است و مقامات دولتی برای ارزیابی سلامت اقتصادی در کشور و در روابط بین کشورها از مفهوم GDP استفاده می کنند.

یک روش بسیار مفید برای مقایسه سلامت اقتصادی ملل مختلف، محاسبه درآمد سرانه ناشی از درآمد سرانه استانی و شهروندی است: اندازه گیری درآمد حاصل از یک اقتصاد ملی به ازای هر شهروند (رقم دلار تقسیم بر تعداد شهروندان).

دلیل این است که در برخی از موارد، درآمد سرانه استانی و شهروندی نسبت به جی دی پی معنی دار تر است، زیرا دو کشور ممکن است یک تولید ناخالص داخلی داشته باشند، اما یکی از کشورها ممکن است جمعیت بالاتری داشته باشد. در این مورد، تولید ناخالص داخلی سرانه بسیار متفاوت است.
به عنوان مثال، تصور کنید دو اقتصاد، هر دو با تولید ناخالص داخلی ۱۰۰ دلار، اما یکی دارای ۲ شهروند و دیگری ۱۰ شهروند است. اقتصاد اول، تولید ناخالص داخلی سرانه استانی و شهروندی، مقدار ۵۰ دلاراست، و دومی به ازای هر شهروند GDP 10 دلار خواهد بود.

 دانلود فایل ویدیویی

تولید ناخالص داخلی در سرتاسر جهان به تمام آمارهای مربوط به یک کشور مربوط می شود، از قبیل دسترسی به مراقبت های پزشکی، میزان مرگ و میر نوزادان (درصد نوزادانی که می میرند) و امید به زندگی (تعداد سالهای زندگی افراد متوسط) و کاملا مشخص است که به این چند مثال محدود نیست.
در ایالات متحده در سال ۲۰۰۵، GDP هر شهروند تقریبا ۴۲،۰۰۰ دلار بود. GDP هر شهروند در اکثر کشورهای اروپای غربی تقریبا پایین بوده اما هنوز هم قابل مقایسه است. به عنوان مثال، فرانسه و آلمان هر دو دارای تولید ناخالص داخلی سرانه حدود ۳۰،۰۰۰ دلار بودند. فاصله بین اقتصادهای توسعه یافته و اقتصادهای در حال توسعه، مانند چین و هند، شدید است.

در حال حاضر چین و هند دارای مقدار بیشتری GDP هر شهروند نسبت به فرانسه یا آلمان هستند، اما در سال ۲۰۰۵ تولید ناخالص داخلی سرانه چین تقریبا کمتر از ۷۰۰۰ دلار بود و هند حدود ۳۰۰۰ دلار بود. در همین حال، GDP هر شهروند در افغانستان خیلی کمتر از ۱۰۰۰ دلار بود.

حتما بخوانید: تعادل چرخه عرضه و تقاضا بازار چگونه بوجود می آید؟

حتما بخوانید: بزرگترین دوره رکود اقتصادی جهان چگونه شکل گرفت؟

حتما بخوانید: بازار تبادل ارزهای خارجی – فارکس