امروزه علم پزشکی علاوه بر اثبات تاثیر ورزش بر سلامت جسمانی، تاثیر ورزش بر سلامت روانی را نیز به اثبات رسانده است. سبک زندگیهای امروز علاوه بر تاثیر بر سلامت جسمانی و افزایش شیوع بیماریهای مزمن همچون چاقی، بیماریهای قلبی و عروقی، پوکی استخوان و …، سلامت روانی را نیز تحت تاثیر قرار داده و شیوع برخی بیماریها همچون افسردگی را نیز به شدت افزایش داده است.
یک جمله عمومی برای بیان تاثیر ورزش بر سلامت روانی و جسمانی رایج است که میگوید: “ورزش کردن حالتان را بهتر میکند، حتی اگر حالتان خوب باشد“. این جمله ضمن بیان تاثیرات مثبت ورزش، بر لزوم فعالیت جسمانی حتی زمانی که احساس میکنیم حال جسمی و روانیمان خوب است، تاکید مینماید.
تاثیر ورزش بر سلامت روانی اتفاقی است که با استمرار به وقوع میپیوندد. روزانه ۳۰ دقیقه ورزش که میتواند به صورت زمانهای کوتاه ۱۰ دقیقهای انجام شود، حداقل میزان پیشنهادی جامعه پزشکان میباشد.
حتما بخوانید: ۱۰ مهارت زندگی خیلی مهم که در هیچ کلاسی تدریس نمیشه!
یکی دیگر از مباحث مورد تاکید، ترکیب رژیم غذایی سالم با فعالیت ورزشی برای حصول حداکثر تاثیر گذاری است. برای تاثیر ورزش بر سلامت روانی، تاکید میشود به هنگام ورزش تلاش شود تا مسائلی که ذهن را درگیر مینمایند، از ذهن دور شود. تمرین برای تفکر به مسائل انگیزشی و مسائل خوشایند برای روح و ذهن میتواند تاثیر ورزش بر سلامت روانی را به طور محسوسی افزایش دهد.
علاوه بر تاثیر ورزش بر سلامت روانی، تاثیر آن در درمان برخی بیماریهای مزمن روانی همچون اضطراب و افسردگی و کاهش برخی علائم بیماری اسکیزوفرینی به اثبات رسیده است. با توجه به اینکه ورزش کردن به طور مستمر نیاز به انگیزه کافی دارد، تلاش کنید تا انگیزه کافی برای خود ایجاد نمایید. این انگیزه میتواند شامل ورزش کردن گروهی و با دوستان باشد.
حتما بخوانید: ۱۴ موانع ذهنی که زندگی ما رو کنترل می کنند
سلامت روانی و اهمیت حفظ سلامت روانی
بهداشت روان، دانش و هنری است که به افراد کمک میکند تا با ایجاد روشهایی صحیح از لحاظ روانی و عاطفی، بتوانند با محیط خود سازگاری داشته و راه حلهای مطلوبتری را برای حل مشکلاتشان انتخاب نمایند. حفظ سلامت روانی مانند سلامت جسم اهمیت ویژهای دارد.
افراد دارای سلامت روانی با ویژگیهای مشخصی شناخته میشوند، این افراد احساس آرامش، امنیت و کفایت میکنند؛ افراد کوشا در حفظ سلامت روانی، تواناییهای خود را در حد واقعی، ارزیابی میکنند و عزت نفس قابل قبولی دارند؛ این افراد به خود احترام میگذارند و کمبودهای خود را میپذیرند.
افراد با سلامت روانی به حقوق دیگران احترام میگذارند و میتوانند دیگران را دوست بدارند و احترام و دوستی دیگران را نیز جلب کنند؛ این افراد میتوانند نیازهای زندگی خود را برآورده سازند و برای سختیهای زندگی خود، راه حلی پیدا میکنند.
از دیگر ویژگیهای افراد با سلامت روانی این است که این افراد قادرند مسئولیتهای روزمره خود را با انتخاب اهداف معقول پیش ببرند و طوری تحت تاثیر عواطف قرار نمیگیرند که زندگیشان آشفته شود. عوامل مختلفی بر سلامت روان تأثیر دارند که یکی از مهم ترین این عوامل استرس یا فشار روانی است. امروزه مطالعات زیادی بر روشهای حفظ سلامت روانی افراد متمرکز هستند، چرا که سلامت روانی به طور مستقیم بر سطح سلامت جامعه تاثیر دارد.
حتما بخوانید: نکتههای کاربردی برای کاهش اصولی وزن
از طرفی مشکلات بهداشت روان در سراسر جهان سهم بزرگی از بار کلی بیماری را به خود اختصاص داده است و به شکلی چالش برانگیز موجب افت سلامت، کارکرد و بهرهوری انسانها میشوند. ارزیابیهای انجام شده در ارتباط با بار هزینههای مالی و انسانی مرتبط با عدم سلامت روانی نشان دادهاند که هر ساله میلیاردها دلار ضرر مالی به علت از دست رفتن کارایی کوتاه مدت و بلند مدت این بیماران به وجود میآید. این هزینه شامل هزینههای درمان و از دست رفتن ساعات کار و کاهش نیروی انسانی میشود.
حتما بخوانید: ورزش هایی که بیشترین تاثیر را بر لاغری و کاهش وزن دارند
روشهای مختلف حفظ سلامت روانی
روشهای بسیاری برای حفظ سلامت روانی معرفی شده است. آموزشهای سازمان جهانی بهداشت، استفاده از آموزههای دینی، توجه به مسائل اقتصادی، آموزش و فرهنگسازی در مدارس و دانشگاهها و … از جمله راهکارهایی است که برای حفظ سلامت روانی در سراسر جهان ارائه میشود.
از طرفی نتایج مطالعات موید تاثیر ورزش در حفظ سلامت روانی و حتی تاثیر بر درمان بسیاری از بیماریهای روانی از جمله افسردگی است. با وجود اثبات تاثیر ورزش بر سلامت جسمانی از سالیان گذشته، اثبات تاثیر آن بر سلامت روانی، اهمیت ورزش و گنجاندن ورزش را در برنامه روزانه دو چندان مینماید.
حتما بخوانید: چطوری در خانه از شر چربی های شکم خلاص بشیم؟
تاثیر ورزش بر سلامت جسمانی و تاثیر سلامت جسمانی بر سلامت روانی
تمامی مردم جهان از تاثیر ورزش بر سلامت جسمانی آگاهی دارند.
ورزش ریسک بیماریهای قلبی و عروقی، فشار خون، بیماریهای ریوی، دیابت، ریسک ابتلا به سرطان، آلزایمر، پارکینسون و … را کاهش میدهد.
ورزش با تسهیل کاهش وزن، یکی از اصلیترین عامل بسیاری از بیماریها یعنی چاقی را از میان میبرد.
لازم به ذکر است که میان سلامت جسمانی و سلامت روانی رابطه تنگاتنگی وجود دارد و سلامت یکی بر دیگری تاثیر میگذارد. انجمن روانشناسان آمریکا اعتقاد دارد اگر سلامت روانی فردی دچار مشکل باشد، جسم او نیز علائم بیماری را نشان میدهد و بر عکس، اگر فردی از نظر جسمی احساس ضعف نماید، سلامت روانی او نیز به چالش کشیده خواهد شد.
برای مثال طبق مطالعه آکادمی آمریکایی پزشکان خانواده، سلامت روانی ضعیف، ایمنی بدن را کاهش میدهد و آن را در مقابل بیماریهای جسمانی آسیب پذیر میسازد. همچنین استرس، اضطراب و افسردگی میتوانند به مشکلات بیشماری در سلامت جسمی، مانند اختلالات خواب، افزایش فشار خون، مشکلات گوارشی، خستگی و … منجر شوند. بنابراین تاثیر ورزش بر سلامت روانی میتواند از منظر تاثیر آن بر سلامت جسمی و برعکس نیز مورد توجه قرار گیرد.
حتما بخوانید: تمامی اصول و روش های رسیدن به تناسب اندام
تاثیر ورزش بر حفظ سلامت روانی
با سبک زندگیهای امروزی عواملی همچون فشارهای مالی و کاری بالا، انزواهای اجتماعی و از همه مهمتر، کم تحرکی، سطح اضطراب و افسردگی را در سطح جوامع به میزان قابل توجهی افزایش داده و علاوه بر سلامت جسمانی، سلامت روانی را نیز به چالش کشیده است به طوری که حفظ سلامت روانی با سبک زندگیهای جدید بیش از پیش دشوار مینماید.
در کشورهایی چین و هند و حتی ایران، سطح بالایی از اضطراب و افسردگی به ثبت رسیده است. از طرفی مطالعات، اثبات کننده تاثیر ورزش بر سلامت روانی است و این دستاورد، انگیزه بیشتری به افراد جهت ورزش کردن میدهد.
بارها پیادهروی در روزهای آفتابی را تجربه کردهایم و تاثیر آن را بر روحیه خود حس نمودهایم. نتایج مطالعهای که در سال ۲۰۱۰ بر روی افرادی که حداقل به مدت ۸ هفته به طور مداوم ورزش نمودهاند نشان داد سطح استرس و اضطراب میان این افراد به طور محسوسی کاهش یافته است و کاهش استرس بیشک از عوامل بسیار مهم در حفظ سلامت روانی است.
حتما بخوانید: تمرینات شدید و متناوب یا HIIT – مقدمه ای بر High Intensity Interval Training
ورزش و فعالیت جسمانی با آزادسازی اندورفین و سرتونین، حال روحی را بهبود میبخشد. ورزش کردن به ویژه ورزشهای گروهی احساس تنهایی و انزوا را از افراد میگیرد. نتایج بررسیها نشان میدهد ورزش کردن به طور منظم علائمی همچون استرس، اضطراب و افسردگی را کاهش داده و در سلامت روانی بسیار موثر است. همچنین ورزش با بهبود کیفیت خواب و کمک به رفع مشکلات خواب در سلامت روانی تاثیر چشم گیری دارد.
مطالعات تجربی نشان میدهد، ورزش میتواند خلاقیت فردی را ارتقا بخشد. بسیاری از محققان اعتقاد دارند افراد با سطح بالاتری از خلاقیت فردی، از سلامت روانی بهتری برخوردار بوده و در برابر آسیبهای روانی مقاومتر هستند.
حتما بخوانید: روزه دوره ای یا Intermittent Fasting – روشی فوق موثر در کاهش وزن و چربی
چگونگی تاثیر ورزش بر ذهن
ورزش به طرق مختلفی روی مغز تاثیر میگذارد. فعالیتهای ورزشی و فعالیتهای جسمانی موجب افزایش ضربان قلب میشوند و در نهایت پمپاژ بیشتر خون، اکسیژن و مواد مغذی بیشتری را به مغز میفرستد. ورزش کردن همچنین موجب آزاد شدن هورمونهایی میشود که تاثیر مثبتی روی رشد سلولهای مغزی دارند.
ورزش رشد ارتباطات جدید بین سلولهای عصبی در بسیاری از مناطق مهم مغز را تحریک نموده و موجب تقویت انعطافپذیری مغز میشود. برخی مطالعات دانشگاهی نشان میدهد ورزش میتواند فاکتورهای رشد مغز را افزایش داده و از این طریق تشکیل ارتباطات عصبی جدید را در مغز آسان نماید.
ورزش موجب تقویت حافظه میشود، بخشی از مغز که به شدت در برابر ورزشهای هوازی واکنش نشان میدهد، هیپوکامپ است که مرکز سیستمهای حافظه و یادگیری در مغز است، یافتهها حاکی از تاثیر ورزش بر هیپوکامپ مغز و در نهایت تقویت حافظه است.
درمان بیماریهای افسردگی با ورزش
مطالعات گوناگونی به ثبت رسیدهاند که تاثیر ورزش بر درمان افسردگی و افزایش اعتماد به نفس را به اثبات میرسانند. دویدن از جمله ورزشهایی که با مطالعات گوناگون اثر آن بر درمان افسردگی اثبات شده است. مطالعات نشان میدهد، ورزشهای هوازی دارای تاثیر متوسطی بر کاهش علائم افسردگی میباشند. تاثیر ورزش بر درمان افسردگی به قدری است که بسیاری معتقدند، این تاثیر را میتوان با میزان تاثیر داروهای ضد افسردگی و درمانهای روانشناختی هم عرض دانست.
مطالعات تجربی یک روانپزشک نشان میدهد انجام ورزشهای ایروبیک به مدت سه روز در هفته و به مدت ۴۵ تا ۶۰ دقیقه در هر نوبت تاثیر محسوسی در درمان افسردگی دارد. نتیجه این پژوهش تجربی نشان میدهد اثرات ورزش بر درمان افسردگی پس از هفته چهارم نمایان میشود و این اثرات بعد از ۱۰ تا ۱۲ هفته محسوس است.
حتما بخوانید: چربی های سالم – ابرخوراک ها
سرکوب تکثیر سلولی در هیپوکامپ به عنوان یکی از مکانیسمهای موثر بر افسردگی شناخته شده است و اثر ورزش بر افزایش سلولهای هیپوکامپ اثبات شده است، بنابراین از نظر علمی اثر ضد افسردگی ورزش قابل اثبات است.
نورونهای عصبی به کمک ناقلهای عصبی (نوروترانسمیترها) دستوراتی را به سایر قسمتهای بدن ارسال میکنند. این ناقلهای عصبی تنظیم کننده فرایندهای مختلفی همچون خواب، گرسنگی، حافظه و … میباشند؛ مطالعات نشان میدهند که سطوح پایین این ناقلهای عصبی به ویژه دو نوع گلوتامات و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) اغلب منجر به افسردگی میشود. براساس نتایج پژوهشی منتشر شده در ژورنال The Journal of Neuroscience، ورزش میتواند موجب افزایش سطوح این ناقلهای عصبی شده و منجر به افزایش تحمل و قدرت مقابله با چالشهای روانی شود.
همانطور که گفته شد در بسیاری از موارد از ورزشهای منظم برای درمان و کاهش علائم افسردگی استفاده میشود، تجربه روانشناسان و روانپزشکان نشان میدهد ورزش مستمر میتواند در جلوگیری از بازگشت افسردگی پس از درمان نیز تاثیر به سزایی داشته باشد.
حتما بخوانید: رژیم پر پروتئین برای کاهش وزن و افزایش سلامتی
تاثیر سلامت روانی و جسمانی بر طول عمر
ورزش از بسیاری از بیماریها جلوگیری مینماید و با تاثیر بر سلامت جسمانی، پیری سالمی را برای افراد کهنسال به ارمغان میآورد. روند پیری سالم یکی از موثرترین عوامل بر حفظ سلامت روانی در پیری است. برای مثال، آلزایمر یکی از بیماریهای رایج در پیری است. نتایج تحقیقات نشان میدهد احتمال بروز بیماریهایی نظیر آلزایمر در افرادی که پیوسته در وضعیت نشسته به سر میبرند، دو برابر بیشتر از افرادی است که ورزشهای هوازی میکنند و افراد سالخوردهای که ورزش میکنند، دارای حجم بزرگتری از مغز هستند.
از طرفی مشاهدات و تحقیقات نشان میدهد عوامل مختل کننده سلامت روانی همچون کاهش کارکرد حافظه، استرس، افسردگی و … از مهمترین دلایل مرگ و میر در انسانها محسوب میشود. ورزش و فعالیت جسمانی کمک شایانی به افراد برای جلوگیری از زوال مغز و حافظه و در نهایت کاهش مرگ و میر زود رس خواهد کرد.
در تحقیقات مشخص شده است که افراد میانسال و کهنسالی که از نظر سلامت روانی دارای مشکل هستند بیشتر در خطر مرگ ناگهانی قرار دارند. در حقیقت بر پایه مطالعات جدیدی که بر روی ۶ هزار نفر فرد بزرگسال انجام شده است نشان میدهد، حفظ سلامت روانی، خطر این گونه مرگها را در انسان کاهش میدهد.
در کل میتوان گفت در تمامی سنین ورزش مستمر و منظم تاثیر زیادی بر حفظ سلامت روانی و جسمانی دارد، اما در برخی از دورههای زندگی همچون میانسالی و کهنسالی ورزش برای حفظ سلامت روانی اهمیت دو چندانی دارد.
امیدوارم از این مطلب در مورد تاثیر ورزش بر سلامت روانی و قلبه بر افسردگی استفاده کرده باشید
حتما بخوانید: چربی شکم و پهلو – روش هایی ساده برای داشتن شکم صاف
حتما بخوانید: انواع هورمون های مرد و زن + عملکرد و تاثیر آنها در بدن
حتما بخوانید: چه چیز باعث رشد عضلانی بدن می شود؟ توضیح کامل
حتما بخوانید: تاثیر غذا بر روده چیست؟ + بهترین مواد غذایی برای تقویت روده و معده