یارانه یا همان سوبسید چیست؟ کاربرد ها، فواید و معایب یارانه چیست؟ توضیح کامل

 دانلود فایل ویدیویی

یارانه چیست؟

یارانه چیست؟ یارانه یا سوبسید به طور ساده مجموع کمک مالی کشور و دولت به برخی صنایع است تا قیمت محصول یا خدماتی که آنها ارایه می دهند پایین تر از حدی باشد که بدون کمک مالی می رسید. یارانه یا همان سوبسید به میزان های مختلفی برای مردم یا صنایع معین و پرداخت می شود. یارانه در کل اعطاء کمک مالی به یک کالا یا خدمت (که برای مردم جهت افزایش رفاه عمومی جامعه است) برای رونق داخلی می باشد.

سوبسید نوعی مالیات منفی محسوب شده است که در رده مالیات‌ها در بودجه دولتی لحاظ می‌گردد.

به این دلیل یارانه را مالیات منفی به حساب می‌آورند که این مالیات از طرف دولتها به صنعت ها، شرکت ها و یا مردم، پرداخت می‌شود، نه دریافت.

پرداخت یارانه از دیدگاه دولت‌ها به علت اهداف: اقتصادی، توسعه‌ای، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پرداخت می‌گردند. این اهداف می‌تواند در پرداخت یارانه به مصرف‌کننده، تولیدکننده، ادارات خدماتی، صادرکننده یا واردکننده تحقق یابد.

حتما بخوانید: تولید ناخالص یک کشور GDP چیست؟

به‌ طور کلی اهداف یارانه را می‌توان در سه مورد زیر خلاصه کرد:

• هدف مند نمودن بکارگیری منابع کمیاب
• تثبیت قیمت‌ها
• توزیع در آمد

حالا میخواییم برای بررسی بیشتر سوال یارانه چیست؟ ارزش سوبسید را در صنعت تولیدات با هم با یک مثال ساده بررسی کنیم.

بیایید فرض کنیم که آقای بیل کلاه ساز است و کارگاه کلاه سازی دارد و می تواند یک کلاه را با ۱۰ دلار بسازد. این در حالی که فرد دیگری در چین که هزینه مواد اولیه و نیروی کاری کمتر است، آن را با ۵ دلار می سازد. حالا با این تصور آقای بیل به مشکل می خورد.

اگر کیفیت کلاه های تولیدی توسط آقای بیل و آقای چینی یکی باشد، بدون شک مشتری کالا ارزان تر را خریداری خواهد کرد و بیزنس آقای بیل بدون یارانه و سوبسید دولتی، در مقابل رقیب چینی شکست خواهد خورد.

دولت با بررسی شرایط و با نیت کمک به تولید ملی، در این شرایط یک یارانه و سوبسید ۶ دلاری به بیل پرداخت می شود که باعث می شود او کلاه ها را با قیمتی زیر رقیب چینی خود بساازد و به فروش برساند.

حتما بخوانید: چرخه کسب و کار چیست؟

دانلود فایل صوتی

در برخی موارد یارانه ها به نفع کل جامعه هستند. با پولی که از طرف دولت به شما برای کمک به تولیدات و تحقیقانتان داده می شود، می توانید حد و مرز های جدیدی را بررسی کنید.

یکی از اهداف مثبت یارانه یا همان سوبسید، تشویق افراد برای توسعه تکنولوژی های جدید و پیشرفت در تولیدات و رونق داخلی می باشد.

البته میزان یارانه پرداختی به مردم به صورت کلی با سوبسید پرداختی به صنایع و شرکت ها ، در مقدار و زمان متفاوت می باشند و این تصمیمات بر حسب هر مورد بررسی و اعمال می شود.

برای جواب به سوال یارانه چیست؟ باید یادمان باشه که هر سکه ای ۲ رو داره و این سوبسید ها در برخی موارد می توانند ضرر هایی را هم با خود به همراه داشته باشند.در بسیاری موارد دیگر ضرر آنها بیشتر از منفعت شان است.

مثلا تولید پنبه در آمریکا به دلیل هزینه های بالا نسبت به کشورهای کمتر توسعه یافته، سود آور نیست. در این شرایط دولت امریکا یارانه های زیادی برای این صنعت ایجاد می کند که  آن کشورهای دیگر کمتر توسعه یافته قابلیت رقابت با آنها را نخواهند داشت و در نهایت بازار خود را در تجارت جهانی از دست داده و در برخی موارد در بازار داخلی هم تاثیر می گذارد. یک مثال خوب همین کالا های چینی است که بازار مصرف کنندگان ایرانی را پر کرده اند.

این ضرر ها می توانند تبدیل به نارضایتی و کشمکش های کشورها با هم شود. به طور مثال کشور برزیل نارضایتی خود را از این کار آمریکا در مورد صنعت پنبه به سازمان تجارت جهانی رساند. نتیجه آن شد که ایالات متحده آمریکا هم اکنون به صنایع پنبه برزیل را نیز یارانه می دهد، به جای اینکه به استراتژی یارانه به صورت کلی نگاه دوباره ای کند.

حتما بخوانید: سازمان تجارت جهانی چیست؟

اما کشورهای فقیرتری چون کشورهای آفریقای غربی در این شرایط چه کنند؟

کشورهایی که قدرت تاثیرگذاری و مذاکره را ندارند در برابر این یارانه های کلان کشورهای پولدار عاجز هستند و نمیتوانند از پتانسیل بازار جهانی برای خود استفاده کنند. همین باعث می شود که این کشور ها رشد کمتر یا حتی منفی ای در درآمد زایی و تجارت جهانی داشته باشند.

بار دیگر خوبی های یک سیستم مالی مثل سوبسید و یارانه ، با قدرت کشور های ثروتمند و توسعه یافته، دستکاری شده و به ضرر های کلان برای دیگران تبدیل شده و می شود.

امروزه در جهان یارانه‌ها بیشتر به تولیدکنندگان یا محصولات کشاورزی پرداخت می‌شود. به گونه‌ای که باعث صیانت وضعیت معیشتی تولیدکنندگان و زارعان در مقابل نوسانات قیمت شده و ادامه تولید در کشورها با مشکلی مواجه نمی‌گردد.

اگر اعطاء این نوع یارانه‌ها با حمایت‌های دولتی در مقابل نوسانات قیمت وجود نداشته باشد، ممکن است باعث ورشکستگی شدید در بازار تولید صنعتی و کشاورزی گردد. مدلهای دیگری از نحوه پرداخت یارانه در کشورهای مختلف وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به یارانه مستقیم اشاره کرد که به صورت نقدی به قشرها آسیب‌پذیر پرداخت می‌شود.

یارانه و مزایای خارجی آن

یارانه چیست؟ یارانه همان کمک های مالی شامل هزینه های دولت برای پرداخت مالیات به شرکت می شود. این باعث کاهش قیمت کالاها و افزایش مصرف می شود. یارانه منحنی عرضه را به سمت راست تغییر می دهد و می تواند برای کالاهای تجاری که منافع دیگر جامعه را ارائه می دهند، توجیه شود.

مزایای خارجی و عواقب مثبت یارانه چیست؟

مزایای خارجی یارانه چیست؟ بیایین با طرح یک یک مثال ساده این سوال را بررسی کنیم.

در یک بازار آزاد، مردم عواقب مثبت مصرف را نادیده میگیرند، برای مثال هنگامی که دوچرخه سواری به کار می رود، کاهش آلودگی را که تصمیم گیری شما را ایجاد می کند، در نظر نمی گیرید.

در یک بازار آزاد، مصرف کالاهای خارجی با اثرات مثبت وجود دارد، زیرا مردم معمولا “مزایای خارجی” تصمیماتشان را که گرفته اند، نادیده می گیرند.

نمونه هایی از کالاها با عواقب مثبت در جوامع

• مراقبت های بهداشتی – مراقبت های بهداشتی جهانی رایگان می تواند اطمینان حاصل کند که هرکسی واکسینه می شود؛ این مانع گسترش بیماری های عفونی می شود که برای همه مفید است. به عبارت دیگر شما از افراد سالم دیگر، به نفع شخصی خود استفاده می کنید.
• جمع آوری زباله – اگر زباله جمع آوری شود، به نفع هر کسی است که می خواهد از یک محیط زیبا و تمیز لذت ببرد. همچنین به بهبود سلامت عمومی کمک می کند.
• تحصیلات – اگر کارگران بیکار، آموزش مفیدی بدست آورند، آنها را قادر می سازد تا کار پیدا کنند. این مزایا را برای دیگران در جامعه به ارمغان می آورد – دولت مالیات بیشتری را دریافت می کند و هزینه های بیکاری کمتری را پرداخت می کند. همچنین مزایای ملموس دیگری به واسطه وجود یک جامعه انعطاف پذیرتر، وجود دارد.

• تعادل بازار آزاد در Q1 است. چون S = D است یعنی عرضه با تقاضا برابر است. مردم رفاه خود را به حداکثر می رسانند و مزایای خصوصی = هزینه های حاشیه ای خصوصی می شود
• اما، بهره وری اجتماعی در Q2 (که در آن SMB = SMC) است، بنابراین، در تعادل بازار آزاد، مزایای حاشیه اجتماعی بیشتر از هزینه های حاشیه اجتماعی است. جامعه تا رسیدن به Q2 ، از افزایش تولیدات، بهره وری مفیدی خواهد کرد.
• برای افزایش مصرف و تولید، دولت می تواند یارانه ای را برای کاهش قیمت و افزایش مقدار تولیدات ارائه دهد.

• یارانه برابر است با p0-p2
• منحنی عرضه به S2 تغییر می کند و قیمت از P1 تا P2 کاهش می یابد
• مردم اکنون بیشتر مصرف خواهند کرد مقدار از Q1 تا Q2 افزایش می یابد.
• خروجی (Q2) کارآمد اجتماعی است: چرا که در اینجا هزینه حاشیه اجتماعی (SMC) = مزایای حاشیه اجتماعی (SMB) است

فواید یارانه چیست؟

• بهره وری اجتماعی را بیشتر می کند. مصرف کنندگان در نهایت هزینه های اجتماعی کارآمد که شامل مزایای خارجی می شوند را پرداخت خواهند کرد
• اگر برای استفاده از حمل و نقل عمومی یارانه تخصیص داده شود، مردم را تشویق می کند تا کمتر رانندگی کنند و منافع منفی خود را کاهش دهند.
• در دراز مدت، یارانه ها به خوبی پیشفرض های اجتماع را تغییر خواهد داد. سوبسید شرکت ها را تشویق می کند تا محصولات بیشتری با اثرات جانبی مثبت ایجاد کنند.

مضرات یارانه چیست؟

• هزینه باید از طریق مالیات برآورده شود. بعضی از مالیاتها، به عنوان مثال مالیات بر درآمد ممکن است انگیزه های کاری را کاهش دهد. اگرچه کارآمدترین راه برای افزایش درآمد برای پرداخت یارانه های اضافی مثبت، مالیات کالاهای با منافع منفی است، مثلا اتومبیل های مالیاتی رانندگی در مراکز شهری (هزینه حمل بار) و استفاده از پول برای پرداخت هزینه حمل و نقل عمومی.
• دشواری در برآورد میزان فواید آن. بنابراین دولت ممکن است اطلاعات ضعیف در مورد خدمات و چگونگی یارانه ها داشته باشد.
• یک خطر وجود دارد که یارانه های دولتی ممکن است شرکت ها را به ناکارآمدی وادار کنند و به جای افزایش بهره وری، به یارانه متکی شوند.
• تاثیر سوبسید بستگی به کشش میزان تقاضا در جامعه دارد.

هم‌اکنون سوبسید مستقیم برای عموم در رأس برنامه‌های دولت ایران می‌باشد.

با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی، دولت موظف به حذف یارانهٔ افراد پر درآمد شد؛ که طی این مصوبه نام افرادی که درآمد بالای ۳ میلیون تومان دارند، از لیست یارانه بگیرها حذف شد.

منبع: دانشنامه ویکیپدیا

حتما بخوانید: بانک جهانی و صندوق بین المللی پول